بررسی های تحلیلی فنی و آسیب شناسی قطعات سفالی کشف شده از کاوش های کورگان‌های جعفر آباد و طوعلی سفلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مرمت. دانشکده مرمت دانشگاه هنر اصفهان

2 گروه باستان شناسی، دانشکده مرمتدانشگاه هنر اصفهان

3 دانش آموخته رشته مرمت اشیا دانشکده مرمت دانشگاه هنر اصفهان

10.22034/iaej.2024.14607.1119

چکیده

کورگان‌های جعفرآباد و طوعلی سفلی در خداآفرین استان آذربایجان‌ شرقی در بین سال‌های 1389 و 1392 کاوش شده است.کورگان یکی از شیوه‌های تدفین اقوام کوچرو مهاجر اورآسیا است که می تواند اطلاعات مهمی در زمینه گاه‌نگاری، قوم نگاری، را روشن نماید. مسئله اصلی این پژوهش فن ساخت و آسیب شناسی در سفال‌‌های این کورگان هاست. سئوالات این پژوهش عبارتند از 1- تکنیک ساخت این سفال ها چیست؟ 2- سفال‌‌ های مذکور دارای چه آسیب‌هایی است؟ بر این اساس 6 قطعه مطالعاتی از کورگان 13 انتخاب گردید. در این پژوهش ابتدا طبقه بندی و تشخیص گونه ها و سپس ردیابی دقیق تکنولوژی و شناسایی آسیب‌ها انجام شد. به این منظور از روش‌‌های میکروسکوپ الکترونی روبشی(SEM)، پراش پرتو ایکس برای شناسایی فاز‌ها، فلوئورسانس پرتوایکس(XRF) برای شناسایی ترکیب سفال‌ها، طیف سنج مادون قرمز(FTIR) آنالیز حرارتی افتراقی ((DTAاستفاده شد. بر اساس بررسی‌ها درصد ترکیب عناصر در همه نمونه‌ها بسیار به هم شبیه بوده و فقط در یک نمونه کلسیت بالاتری دیده شد که می‌تواند منشاء ثانویه داشته باشد. فاز‌های شاخص در بدنه‌ کوارتز، آلبیت، آنورتیت، ایلیت، دیوپسید و مقدار کمی هماتیت گزارش شد. تصاویر میکروسکوپی حضور ترک‌ها را نشان می‌دهد. پیک‌های FTIR فاز‌های شناسایی شده در XRD را تصدیق کرده و نشان همسانی مواد اولیه و شرایط پخت این بدنه‌های سفالی است. نمودار‌های DTA واکنش‌های گرماگیر در حدود 850 تا 900 سانتی‌گراد را نشان می‌دهند. عمده ‌آسیب‌های وارده بر این سفال‌ها شامل ترک‌ها و شوره‌های محیطی است که در اثر شرایط دفن به‌وجود آمده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

جستارهای باستان شناسی ایران پیش از اسلام
دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 16
پاییز و زمستان 1402
اسفند 1402

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار