ریشه‌یابی نقش‌ مایه‌های تزیینی سنگ‌گورهای محرابی شکل استان گلستان از نقوش مصور قبل از اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

2 استادیار گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری ، دانشگاه مازندران ، بابلسر، ایران

3 ، استادیار گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری ، دانشگاه مازندران ، بابلسر، ایران

10.22034/iaej.2024.14481.1109

چکیده

 از بارزترین تزیینات به کاررفته در سنگ‌گورهای استان گلستان، الگوی محرابی با نقوش متنوع است که همواره حضوری مستمر داشته و غالبا دربردارنده آیات قرآنی، احادیث، نقوش نمادین و همچنین تاریخ و رقم سازندگان سنگ گورها در بطن و حاشیه خود می‌باشد. نگارندگان در پژوهش حاضر ضمن شناسایی تنوع در الگوی محرابی سنگ گورهای منطقه گلستان، به مطالعه نقوش نمادین به کاررفته در متن و حاشیه سنگ‌نگاره‌های این استان پرداخته و درصدد پاسخ‌گویی به سوالات زیر هستند: ریشه‌یابی نقش مایه‌های تزیینی در سنگ‌گورهای محرابی شکل استان گلستان، از نقوش مصور قبل از اسلام به چه صورت است؟ همچنین از حیث نقوش و ترکیب به چند دسته تقسیم می‌شوند؟ روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و میدانی می‌باشد. نتایج حاصل از پژوهش که از مطالعه 15 نقش محرابی در سنگ‌نگاره‌های منطقه گلستان صورت گرفته، بیانگر این امر است که الگوی محرابی روی سنگ‌نگاره‌ها به سه دسته محرابی ساده، قابی و کنگره‌ای تقسیم‌بندی شده و نقوش نمادینی که در (بطن و یا حاشیه) آنها مشاهده می‌شود (مانند نقش سرو، نیلوفر، خورشید و...) به دوره‌های پیش از اسلام مانند ساسانیان، هخامنشیان و ... بر می گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات