باستان موسیقی‌شناسی دوره ساسانی: مطالعه موردی نقشمایه نوازندگان با استناد به ظروف فلزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه باستانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد، ایران

2 خیابان شهیدصدوقی- کوچه معاد - فرعی نهروان- پلاک 50

10.22034/iaej.2023.14080.1067

چکیده

تمدن ایران در دوره‌ی ساسانی، از جهات بسیاری به اوج شکوفایی و رونق خود رسید و هنر این دوره نسبت به ادوار دیگر ایران باستان دارای ارزش و اهمیت ویژه‌ای است. یکی از این هنرها، موسیقی است که بر اساس یافته های باستانشناختی قابل بررسی است. این پژوهش تلاش دارد نقشمایه نوازندگان دوران ساسانی را بر ظروف فلزی بر اساس سوالات زیر مورد واکاوی قرار دهد: الف. نقشمایه نوازندگان ساسانی بر روی کدام یک از گونه‌های ظروف فلزی بیشتر دیده می‌شود و دلیل آن چیست؟ ب. ظروف فلزی دارای نقشمایه نوازندگان دوره ساسانی چگونه به شناخت موسیقی این دوران کمک می‌کنند؟ در این پژوهش 147 ظرف فلزی متعلق به دوره‌ی ساسانی مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت به یافتن 24 ظرف دارای نقشمایه نوازندگان متعلق به این دوره انجامید. روش انجام این پژوهش، توصیفی - تحلیلی است و گردآوری اطلاعات بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی آثار موزه ای است. هدف پژوهش گونه شناسی ظروف فلزی دارای نقشمایه نوازندگان و تعیین انواع سازهای به کار رفته بر روی ظروف فلزی در دوران ساسانی است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که بشقاب‌ها دارای بیشترین نقوش نوازندگان است و علت آن در سطح تخت بشقاب‌ها و داشتن فضای بیشتر و یکنواخت‌تری برای به تصویر کشیدن صحنه‌ها و نمایش برخی جزئیات نسبت به گونه‌های دیگر ظروف می باشد و هدف از ساخت بشقابها بیشتر سیاسی بوده است. در میان سازهای تصویر شده، سرنا با 7 اثر و پس از آن بربط، شیپور و موسیقار هرکدام 6 اثر را به خود اختصاص داده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات