سفال‌نوشته‌های اشکانی: پراکنش، کارکرد و مضامین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه تهران، ایران.

10.22034/iaej.2023.14392.1097

چکیده

سفال‌نوشته در کنار متون کلاسیک، چرم‌نوشته، سکه، سنگ‌نبشته و دیگر یافته‌های باستان‌شناختی و تاریخی اطلاعات دست اولی از دوره اشکانی در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد. متون به خط پهلوی اشکانی، آرامی و یونانی با جوهر یا از طریق کندن روی سطح این سفال‌ها نوشته شده‌اند. سفال‌نوشته از مناطق مختلف شاهنشاهی اشکانی و از محوطه‌های نسا، تورنگ تپه، نیپور، قومس، قلعه ضحاک، آشور، تونینیر، گسل بم، تخچرآباد، تل رضوان، قوشه تپه، اِرک تپه و قلعه نهبندان به‌دست آمده است. روش تحقیق این نوشتار تحلیلی - توصیفی و بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای است و هدف از آن بررسی کارکرد سفال‌نوشته‌ها، محدوده زمانی، پراکنش و میزان استفاده از آنها در گستره قلمرو اشکانیان و نوع اطلاعات موجود در متن سفال‌نوشته‌ها است. مطالعه متن سفال‌نوشته‌های مکشوفه از قلمرو اشکانیان نشان داد که سفال‌نوشته در این دوره کاربردهای متنوعی داشته که می‌توان به برچسب کالا، رسید دریافت و پرداخت اجناس، نامه‌های رد و بدل شده بین افراد و سرمشق کاتبان اشاره کرد. قرن اول ق. م اوج استفاده از سفال‌نوشته در قلمرو اشکانی با تأکید بر ناحیه شرقی است اما شواهدی از تداوم آن تا پایان حضور اشکانیان در دست است. این اسناد حاوی اطلاعات ارزشمندی در خصوص نظام مالی و اقتصادی، مذهب، نظام اداری، مباحث تاریخی و غیره هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات