مطالعة گچبری‌های مکشوفه از محوطة اسلامی شاه نشین فریم

نویسندگان

چکیده

در سال ???? طی گمانه‌زنی‌های انجام شده در اطراف برج رسکت (واقع در روستای فریم، بخش دودانگة شهرستان ساری) فضایی ستون‌دار از زیر خاک سربرآورد، که کاوشگر آن را شاه‌نشین نامید. پس از آن سه‌فصل کاوش جهت بررسی‌ و مطالعة بهتر بخش های مختلف این فضا در سال‌های ????، ???? و ???? صورت گرفت، ماحصل آن آثار سفالین، شیشه، میخ‌های آهنی و قطعات گچبری بسیار زیبایی است که از محوطة مذکور بدست آمده است. با توجه به سکة مکشوفه از دورة‌‌ آل‌بویه در این محوطه و به عقیدة کاوشگر آن قدمت این بنا به اواسط قرن چهارم هجری بر می گردد. از مهم ترین یافته‌های باستان‌شناسی این محوطه قطعات گچبری آن است که به لحاظ زیبایی بصری، ترکیب‌بندی نقوش و کاربرد نقوش گیاهی و هندسی یکی از نمونه‌های عالی این هنر در صدر اسلام به حساب می آیند که انتقال دستاوردهای هنری دورة ساسانی به وضوح در آن مشهود است. پژوهش حاضر که براساس هدف از نوع تحقیقات بنیادی و از نظر ماهیت و روش از نوع تاریخی است، برمبنای طبقه‌بندی، گونه‌شناسی و تاریخ‌گذاری نسبی محوطه، بر میزان تأثیر و تأثر نقوش گچبری‌های محوطة مذکور را با دوره ساسانی و محوطه‌های اوایل دوران‌اسلامی مورد سنجش بررسی قرار دهد. نتایج مطالعات بیانگر آن است که، نقوش به کار رفته در گچبری های مکشوفه از محوطة شاه نشین تا حدود زیادی به نقوش گچبری به کار رفته در تزیینات بناهای قرون اولیة اسلامی شباهت دارد و این نقوش نیز خود متأثر از نقش مایه های تزیینی دورة ساسانی می باشد.

کلیدواژه‌ها