پژوهشی نو بر مفهوم کارکردی معماری صخره‌ای (دستکند) کوچ‌نشینان بختیاری، با رویکرد قوم باستان‌شناسی(مطالعه موردی:بردگوری‌ها)

تفسیر و تبیین داده‌های صامت و فاقد معنای حاصل از بررسی‌ها و کاوش‌های باستان‌شناختی، مهم‌ترین جنبه یک مطالعه علمی و دقیق است. رویکردهای متداول در باستان‌شناسی همان‌طور که ممکن است مفید واقع شوند، به‌‌همان اندازه نیز می-توانند موجب گمراهی ‌و در نتیجه تفسیر و تجزیه ‌تحلیل نادرست از یافته‌های باستان‌شناختی شود. یکی از پرکاربردترین رویکردهایی که باستان‌شناسان با استفاده از آن به تفسیر و تبیین مواد فرهنگی می‌پردازند، رویکرد قوم باستان‌شناسی است. با مطالعه و بررسی جوامع امروزی می‌توانیم بسیاری از جنبه‌های پنهان موجود در این یافته‌ها را آشکار سازیم. در محدوده سرزمین بختیاری سنگ به‌وفور یافت می‌شود و کوچ‌نشینان منطقه از این ماده بیشترین بهره‌برداری را برده‌اند. سنگ و بستر صخره‌ای این منطقه محل مناسبی برای ایجاد انواع سازه‌های معماری است. با توجه به تنوع چشمگیر معماری صخره‌ای در این منطقه، تمامی سازه‌های معماری را در گونه مقبره و با کاربری تدفین معرفی می‌کنند و این نوع معماری یکی از مواردی است که در بین باستان‌‌شناسان و پژوهشگران درمورد مفهوم کارکردی آن محل مناقشات و تشتت آرا بوده است. پژوهشگران و کوچ‌نشینان در تعمیمی نادرست تمامی معماری صخره‌ای را به‌عنوان بردگوری می‌شناسند و این عامل باعث بروز تجزیه و تحلیل و نتیجه‌گیری اشتباه و عامیانه در مورد این فضاهای معماری شده است. برای منسجم کردن هر مطالعه علمی ابتدا باید نوعی طبقه‌بندی و گونه‌شناسی دقیق ارائه شود و سپس هرکدام از مصادیق این ‌گونه‌ها در بافت مختص به‌‌خود مطالعه شوند و کاربری هریک مشخص شود. دراین پژوهش با روش تلفیقی میدانی و کتابخانه‌ای ابتدا با حضور در بین کوچ‌نشینان بختیاری بدون هیچ قضاوت و پیش‌داوری با فن مصاحبه و مشاهده اطلاعات مورد نیاز را گردآوری کردیم و سپس با استفاده از منابع کتابخانه‌ای تمامی فرضیات موجود در مورد کاربری این نوع معماری را جمع‌آوری کرده و در نهایت با طبقه‌بندی و گونه‌شناسی این فضاها،کاربردهای مشخصی مانند: مسکونی و استقراری، منزلگاه موقت و سرپناه احشام، آئینی و مذهبی و فضای تدفین، برج‌های دیده‌بانی، محل ذخیره آذوقه و غلات، محل نگهداری دفینه، را برای آن‌ها پیشنهاد دادیم.