2
دانش آموخته کارشناسی ارشد باستانشناسی، دانشکده هنر دانشگاه بیرجند
3
دانشجوی دکترای باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران
چکیده
فلزکاری کهن، چرخهای است که با معدنکاوی و استخراج کانی آغاز شده و با گداختن سنگهای معدنی تا مرحله تولید کالا و سپس توزیع آن ادامه مییابد. هریک از فعالیتهای این چرخه، شواهدی باستانشناختی را برجای نهادهاند که با شناسایی و مطالعه آنها میتوان به درک توانمندی فلزکاری منطقه و در نهایت توانایی ساکنان آن در بهرهبرداری از امکانات و قابلیتهای زیستبومی، چون منابع آبی، پوشش گیاهی و کانسارها دستیافت. تجمع معادن غنی از انواع فلزات در منطقه خراسان و پیشینهی درخشان این منطقه در تولید آثار فلزی از دوران پیش از تاریخ تا دوران اسلامی سبب شد تا متون و منابع کهن همواره بر پویایی فلزکاری در شرق ایران تأکید کنند. استان خراسان جنوبی نیز که پهنه وسیعی از شرق ایران را در بر دارد، از دیرباز به دلیل ویژگیهای زمینشناختی از جمله مناطق مهم در زمینه معادن و فلزات بوده است که توانمندی بالایی را در زمینه مطالعات معدنکاری و فلزگری کهن دارد. در پژوهش حاضر پنج محوطهی ذوب فلز در منطقه زیرکوه (واقع در شمال شرقی استان خراسان جنوبی) که به روش بررسیهای پیمایشی باستانشناسی از سوی نگارندگان یافت شده، معرفی میشوند؛ همچنین این پژوهش به مطالعه ترکیبات شیمیایی سربارههای یافت شده در محوطههای شهرستان زیرکوه از طریق آزمایش XRF نیز میپردازد. نتایج این آزمایش مشخص کرد که اکسیدهای سیلیسیوم، کلسیم، آلومینیوم، منگنز، آهن و پتاسیم اجزای اصلی تشکیلدهنده سربارههای این محوطهها هستند و بر خلاف تصور مردم بومی منطقه که این محوطهها را کوره ذوب آهن میخواندند، فلز اصلی استحصالی در این کورهها مس بوده است.
هاشمی زرج آباد, حسن, قاسم نژاد, مریم, عباسنژاد, رحمت, & فرجامی, محمد. (1398). معرفی باستانشناختی کارگاههای صنعتی کهن ذوب فلز زیرکوه خراسان جنوبی با تکیه برمطالعات پتروگرافی و XRF <>. جستارهای باستان شناسی ایران پیش از اسلام, 4(1), 41-52.
MLA
حسن هاشمی زرج آباد; مریم قاسم نژاد; رحمت عباسنژاد; محمد فرجامی. "معرفی باستانشناختی کارگاههای صنعتی کهن ذوب فلز زیرکوه خراسان جنوبی با تکیه برمطالعات پتروگرافی و XRF <>". جستارهای باستان شناسی ایران پیش از اسلام, 4, 1, 1398, 41-52.
HARVARD
هاشمی زرج آباد, حسن, قاسم نژاد, مریم, عباسنژاد, رحمت, فرجامی, محمد. (1398). 'معرفی باستانشناختی کارگاههای صنعتی کهن ذوب فلز زیرکوه خراسان جنوبی با تکیه برمطالعات پتروگرافی و XRF <>', جستارهای باستان شناسی ایران پیش از اسلام, 4(1), pp. 41-52.
VANCOUVER
هاشمی زرج آباد, حسن, قاسم نژاد, مریم, عباسنژاد, رحمت, فرجامی, محمد. معرفی باستانشناختی کارگاههای صنعتی کهن ذوب فلز زیرکوه خراسان جنوبی با تکیه برمطالعات پتروگرافی و XRF <>. جستارهای باستان شناسی ایران پیش از اسلام, 1398; 4(1): 41-52.
)