بررسی تطبیقی الگوهای معماری آرامگاه‌های ایلام نو (مطالعه موردی: آرامگاه جوبجی، ارجان و 693 شوش)

عبدی فر, نرگس; فیرزومندی شیره جینی, بهمن; نوکنده, جبرییل

doi:10.22034/iaej.2023.14138.1070

بررسی تطبیقی الگوهای معماری آرامگاه‌های ایلام نو (مطالعه موردی: آرامگاه جوبجی، ارجان و 693 شوش)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکترای تخصصی رشته باستانشناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

² استاد گروه باستانشناسی و تاریخ، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران(نویسنده مسوول)

³ استادیار باستانشناسی، پژوهشکده باستان‏شناسی، پژوهشگاه میراث فرهنگی، تهران. ایران.

10.22034/iaej.2023.14138.1070

چکیده

سرزمین ایلام واقع در جنوب غربی ایران، مرکز یکی از کهن‌ترین تمدن‌های ایران باستان است. ایلامیان توانستند با ادغام منابع سرزمین‌های پست و بلند به قدرت رسیده، و بیش از هر سلسلة قدرتمندی در خاور نزدیک حدود 2500 سال دوام بیاورند. تاریخ طولانی ایلام به سه دورة ایلام قدیم، میانه و نو تقسیم شده است. در دورة ایلام نو، نسبت به دورة ایلام قدیم و میانه، بررسی‌های روشمند و کاوش‌های باستان‌شناسی برای درک بهتر از وضعیت پراکندگی محوطه‌ها و بازشناسی محدودۀ جغرافیایی به‌صورت ناچیز انجام شده است. با بدست آمدن آرامگاه تل گسر در رامهرمز و آرامگاه 693 در شوش، همچنین دو تدفین شاخص در طی عملیات عمرانی در دو منطقة جوبجی/ رامهرمز و ارجان/ بهبهان، آگاهی بیشتری در خصوص سبک معماری آرامگاه‌های دوره ایلام نوکسب شد. در این پژوهش سعی بر آن شده تا به بررسی سبک معماری آرامگاه‌های شاهی دورة ایلام نو بپردازیم. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و مطالب به‌روش کتابخانه‌ای گردآوری شده‌اند. این پژوهش نشان می‌دهد در خصوص سبک معماری آرامگاهای ایلام نو، با دو الگوی معماری مواجه هستیم: آرامگاه نوع اول شاخص شوش است و منشأ این نوع آرامگاه‌ها با کمی تمایز از نظر ساختاری، در آرامگاه‌های میان‌رودان و ایلام (قدیم و میانه) قابل مشاهده است. آرامگاه‌های نوع دوم سنگی و بیشتر یادآور گورهای دورة آهن لرستان و مناطق بلند ایلام هستند.

کلیدواژه‌ها