بررسی جایگاه مهم‌ترین اعداد در نظام گاه‌شماری میان‌رودان، مصر و ایران باستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشکده زبان و ادبیات، علوم انسانی و علوم اجتماعی، تهران، ایران.

2 استاد دانشگاه علامه طباطبائی، گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی، تهران، ایران (مسئول مقاله)

3 استادیار دانشگاه تهران، گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی، تهران، ایران

10.22034/iaej.2023.14059.1064

چکیده

هر جا تمدنی متولد می‌شد، سطوحی مقدماتی از علم ریاضیات را در آثارش به ارمغان می‌گذاشت؛ در این میان، حضور و جایگاه اعداد در زندگی جمعی و فردی نمایان است. برخی از این اعداد پیوندی دیرینه با باورهای ما دارند و پی بردن به راز آنها ما را با دلایل مقبولیت و رواجشان که مربوط به تاریخ اقوام کهن است؛ آشنا می‌سازد. جستار حاضر بر آن است تا با بهره‌گیری از رویکردی توصیفی- تحلیلی به بررسی جایگاه مهم‌ترین اعداد در نظام گاهشماری مردم میان‌رودان، مصر و ایران باستان بپردازد. این پژوهش در پی یافتن حقایقی است تا به این نتیجه برسدکه بشر، تا چه اندازه توانسته است با مقایسه و محاسبه دقیق و متناسب با اعداد، پدیده‌های متوالی و منظم طبیعی مانند حرکت اجرام آسمانی و آثار آن‌ها، به تقویم اولیه دست یابد. از میان پدیده‌های طبیعی پیش از همه تکرار منظم و حساب‌شده‌ی شب و روز، تغییر تناوبی شکل‌های متفاوت ماه و تغییر تناوبی فصول گرم و سرد، توجه بشر را به خود جلب کرد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که از آغاز هر گاهشماری و تقویم، مطابق با تعداد تغییر فصول، شب و روز و چرخش متوالی سالیانه بوده است. که این امر با استعمال اعداد و حرکت افلاک و ستارگان حاصل‌شده است؛ علاوه بر این به نظر می‌رسد اندازه‌گیری دقیق حرکات ستارگان در اقوام مختلف از ایران باستان تا میان‌رودان با استفاده از دانش ریاضی و اعداد توانسته تحولی عظیم را در زندگی اقوام کهن ایجاد کند و باعث پیشرفت بشریت شود. در پاسخ به پرسش اصلی پژوهش باید نوشت که اعداد 5، 7، 12، 13، 14، 21، 24، 28، 354، 365 دارای ارزش بالا در نزد اقوام کهن بوده‌اند. در پاسخ به پرسش دوم پژوهش باید گفت، هر چند ایرانیان در موضوع گاهشماری پیشگام و آغاز کننده نبوده‌اند اما آنان نیز مانند دیگر اقوام کهن به ویژه ساکنان بین‌النهرین از کهن‌ترین اقوام جهان در بحث گاه‌شماری هستند. در پاسخ به این پرسش که آیا شباهت‌هایی میان گاهشماری ایرانیان با دیگر اقوام وجود دارد یا نه؟ حاصل این پژوهش گویای وجود شباهت است.

کلیدواژه‌ها

جستارهای باستان شناسی ایران پیش از اسلام
دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی 14
پاییز و زمستان 1401
اسفند 1401
صفحه 195-206

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار