مطالعه الگوی استقراری سکونت‌گاه های ارتفاعات مرکزی بلوچستان، بخش بنت نیک شهر براساس بررسی های قوم باستان شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد باستان شناسی، دانشگاه شهرکرد، مدیر پروژه های سفیدکوه مکران و مارشلند

2 گروه باستان شناسی، دانشگاه شهرکرد

3 کارشناس‌ارشد باستان‌شناسی گرایش پیش‌از‌تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، عضو پروژه‌های سفیدکوه مکران و مارشلند

چکیده

جنوب‌شرق ایران تعاملات فرهنگی زیادی با مناطق دره سند، میان‌رودان، فلات ایران و نوار ساحلی جنوب ایران داشته است. منطقه سفیدکوه نیک‌شهر، در بنت سیستان‌و‌بلوچستان سکونت‌گاه جوامعی با الگوی استقراری نیمه یک‌جانشین پراکنده با الگوی سکونت در کنار رودخانه‌ها یا دشت‌های میان‌کوهی است که معماری مدور، بیضی و راست‎‌گوشه دارند. راهبرد معیشت این جوامع متنوع است و از الگوهای فرهنگی و اقتصادی و مناسبات سیاسی و اجتماعی منحصربه‌فردی مشابه دوران پیش از تاریخ پیروی می‌کنند. با توجه به اهمیت مطالعات قوم‌باستان‌شناسی، پژوهش پیش‌رو سعی دارد تا با بررسی، معرفی و مقایسه یافته‌های پویای مردم‌شناسی با یافته‌های ایستای باستان‌شناسی، به شناخت هرچه بهتر جوامع انسانی بخش بنت بپردازد. این پژوهش با تلفیقی از روش‌های میدانی در سه مرحله بررسی و شناسایی محوطه‌های باستانی؛ بررسی جوامع زنده کنونی منطقه از نظر مردم‌شناسی؛ و مقایسه تطبیقی یافته‌های هر دو بررسی به منظور شناسایی وجوه افتراق و اشتراک آنها، انجام شد. براساس نتایج به‌دست آمده باید اشاره کرد که الگوی معماری کنونی منطقه ریشه در فرهنگ و سنن مردم منطقه داشته که از دیرباز به صورت مدور برپا شده‌اند. الگویی که با استقرار در مناطق مسطح میان کوهی یا تراس رودخانه‌ها ایجاد شده و به صورت پلان‌های بیضی، مدور، خوشه‌ای، نامنظم، خطی و مشابه با جوامع پیش از تاریخ و بر مبنای شیوه معیشت طیف وسیع اقتصادی شکل گرفته است. با بررسی نتایج به دست آمده از مقایسه دو گروه یافته‌ها، می‌توان اذعان داشت که شیوه رایج در منطقه کاملا از هر نظر با شیوه زندگی جوامع اولیه نیمه یک‌جانشین مطابقت دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات