مطابق مدارک تاریخی، اردشیرخوره یا فیروزآباد، یکی از نخستین شهرهایی است که توسط اردشیریکم، موسس سلسله ساسانی، بر اساس محاسبات دقیق هندسی و کاملاً مدور ساخته شده است. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که منشأ و خاستگاه ساسان کجا بوده و چه اندیشه‌ای موجب شده اردشیر شهر اردشیرخوره را مدور بسازد و آثار شاخص و کارکرد اندامگونه این شهر چه بوده و بر پایه چه مفاهیمی جانمایی شده‌اند؟ روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است. اسناد تاریخی نشان می‌دهند که ساسان، به احتمال از اسلاف هخامنشیان بوده؛ پس از چند نسل زندگی در مناطق شرقی ایران (به احتمال هند یا آراخوزیه)، به سرزمین نیاکان خود (پارس) باز می‌گردد. از سویی منابع موجود گزارش می‌دهند که بابک نیز به علوم اخترشناسی و طالع‌بینی آگاه بوده و در این دانش شهرت داشته است. آشنایی این دو شخصیت مهم در خانواده بنیانگذار خاندان ساسانی، موجب شده شهر اردشیرخوره با مفهوم شهر شاه-خدا و نمادی از کیهان‌شناسی اوستایی، بر پایه دانش ودایی واستوپوروشه مَنْدَلَهْ ساخته شود. به عبارتی اردشیرخوره یک مَنْدَلَهْ ودایی-اوستایی است و آثار شاخص جانمایی شده آن، دلالت بر مفاهیم و اندیشه‌های کهن اوستایی دارد. در مجموع ساخت شهرهای نخستین توسط موسسان سلسله‌های دوران هلنیستی و پس از آن تا صدر اسلام، تحت تأثیر باورهای نجومی و کیهان‌شناسی و اسطوره‌ای قرار داشته است. شهر اردشیرخوره نیز بر پایه شهر شاه-خدا و مرکز جهان، به شکل مَنْدَلَهْ اوستایی-ودایی ساخته شده است. چهار دروازه با نام‌های مرتبط با ستارگان و اجرام آسمانی، بر پایه کیهان‌شناسی اوستایی ساخته و نامگذاری شده است.
حیدری, احمد. (1401). ساخت شهر اردشیرخوره بر پایه اندیشه مَنْدَلَهْ‌ی اوستایی-ودایی و ارتباط آن با خاستگاه ساسان. جستارهای باستان شناسی ایران پیش از اسلام, 7(1), 163-1746. doi: 10.22034/iaej.2023.13896.1048
MLA
احمد حیدری. "ساخت شهر اردشیرخوره بر پایه اندیشه مَنْدَلَهْ‌ی اوستایی-ودایی و ارتباط آن با خاستگاه ساسان", جستارهای باستان شناسی ایران پیش از اسلام, 7, 1, 1401, 163-1746. doi: 10.22034/iaej.2023.13896.1048
HARVARD
حیدری, احمد. (1401). 'ساخت شهر اردشیرخوره بر پایه اندیشه مَنْدَلَهْ‌ی اوستایی-ودایی و ارتباط آن با خاستگاه ساسان', جستارهای باستان شناسی ایران پیش از اسلام, 7(1), pp. 163-1746. doi: 10.22034/iaej.2023.13896.1048
VANCOUVER
حیدری, احمد. ساخت شهر اردشیرخوره بر پایه اندیشه مَنْدَلَهْ‌ی اوستایی-ودایی و ارتباط آن با خاستگاه ساسان. جستارهای باستان شناسی ایران پیش از اسلام, 1401; 7(1): 163-1746. doi: 10.22034/iaej.2023.13896.1048
)