M346 نشانه گوسفند یا دام؟ بررسی متن های دامی در خط آغاز ایلامی بر پایه مجموعه گل‌نوشته های موزه ملی ایران

توکلی, زهرا; حصاری, مرتضی; نوکنده, جبرییل

doi:10.22034/iaej.2022.13940.1051

M346 نشانه گوسفند یا دام؟ بررسی متن های دامی در خط آغاز ایلامی بر پایه مجموعه گل‌نوشته های موزه ملی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری باستان‌شناسی دوره‌ی تاریخی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

² دانشیار گروه باستان شناسی پیش از تاریخ، پژوهشکده باستان شناسی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری(نویسنده مسئول)

³ استادیار پژوهشکده باستان شناسی، پژوهشکده باستان شناسی، پژوهشگاه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، تهران، ایران

10.22034/iaej.2022.13940.1051

چکیده

در نیمۀ دوم هزارۀ چهارم ق.م جنوب غرب آسیا دچار تحولات اجتماعی گردید که نتیجۀ آن پیدایش نگارش بود. در این تحولات خط شبه‌میخی در جنوب میان‌رودان و آغاز‌ایلامی در فلات ایران به سرعت پیشرفت کرد. از این دو نظام‌ نگارشی برای کاربرد اهداف اداری و حسابداری مورد استفاده قرار گرفت و با وجود این‌که بیشتر نشانه‌های به کار رفته در این دو خط با یکدیگر متفاوت هستند، اما شباهت‌هایی همچون نظام‌های جمع‌داری و نشانه‌های عددی یکسان را می‌توان یافت. خط شبه‌میخی به خطوط میخی تکامل پیدا کرد و تا پایان سلسله هخامنشیان ادامه یافت. این امر باعث شده تا شناخت بیشتری از آن به دست باستان‌شناسان قرار گیرد. اما خط آغاز ایلامی در مراحل اولیه رمزگشایی قرار دارد. در این نگارش با روش توصیفی-‌تحلیلی و گردآوری اطلاعات به روش اسنادی و کتابخانه‌ای سعی بر توصیف و تحلیل متون دامپروری شوش و به خصوص نشانۀ M346 شده است. بخش قابل توجهی از متون آغاز ایلامی مرتبط با دام و محاسبات دامی است و یکی از پر تکرار‌ترین نشانه‌های دامی M346 است. این نشانه تاکنون به عقیدۀ پژوهشگران به نشانۀ گوسفند معنی شده است که در خط شبه‌میخی UDU نوشته می‌شود، اما با توجه به برخی متون به دست آمده از موزۀ ملی ایران این نشانه گاهی به عنوان گوسفند و گاهی دیگر با عنوان دام یا مجموعه‌ای از حیوانات دامی جمع بسته شده است که بسته به متن نگارش نشان از یک کارکرد دوگانه در خط آغاز ایلامی دارد.

کلیدواژه‌ها