مطالعه تطبیقی نقش‌برجسته‌های صخره‌ای بیستون و آرامگاه داریوش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری، تاریخ تطبیقی تحلیلی هنر اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد

چکیده

هنر رسمی هخامنشی، اغلب در نقش‌برجسته‌های دیواری و صخره‌ای ظهور یافته و بنای اصلی آن در زمان داریوش اول گذاشته شده است. نقش‌‌برجسته‌‌های صخره‌ای بیستون و آرامگاه داریوش دو یادمان اصلی و کتیبه‌دار هخامنشیان هستند که به طور متناوب در زمان سلطنت داریوشِ اول مصور گشته و بسیاری از نقوش و ویژگی‌های هنر رسمی هخامنشی، ابتدا در آن‌ها به ظهور رسیده‌اند؛ از این‌رو مطالعه و مقایسۀ این دو یادمانِ مصور، به شناختِ بهتری از هنر هخامنشی و روند شکل‌‌گیری آن منجر خواهد شد. هدف پژوهش حاضر این است که با مطالعه و مقایسۀ نقوش و ویژگی‌های تصویری نقش‌‌برجسته‌‌‌های بیستون و آرامگاه داریوش، به شناسایی شباهت‌‌ها و تفاوت‌‌های میان این آثار در راستای آگاهی از چگونگی و میزان تأثیرپذیری نقش‌‌برجسته آرامگاه داریوش از نقش‌‌برجسته بیستون و شناختِ بیش­تر از تحولات صورت گرفته در اوایلِ شکل‌‌گیری هنر رسمی هخامنشی دست یابد. سوالات پژوهش این است: 1. تأثیرپذیری نقش‌‌برجسته آرامگاه داریوش از نقش‌‌برجسته بیستون چگونه و تا چه اندازه بوده ‌است؟ 2. کدام‌یک از نقوش و ویژگی‌های هنر هخامنشی برای بار نخست در نقش‌برجسته آرامگاه داریوش پدیدار شده‌اند؟ پژوهش حاضر به روش توصیفی_تحلیلی و با رویکرد تطبیقی انجام گرفته و اطلاعات آن به شیوۀ کتابخانه‌ای جمع‌آوری شده‌ است. نتایج پژوهش نشان­گر آن است که به واسطۀ بازنمایی تمام عناصر اصلی نقش‌‌برجسته بیستون در نقش‌برجسته آرامگاه داریوش، این نقش‌‌برجسته تا حد زیادی از نقش‌برجسته بیستون تأثیر پذیرفته است. همچنین بعضی از نقوش و ویژگی‌های تصویری هنر رسمی هخامنشی، ابتدا در نقش‌برجسته آرامگاه داریوش پدیدار شده و سپس در آثار دیگر هخامنشی بازتاب و گسترش یافته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات