تحلیل مقدماتی فرهنگ های سفالی عصر آهن شمال شرق ایران مطالعه موردی: محوطه حصار عمرانی دشت گناباد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه باستان شناسی دانشگاه نیشابور

چکیده

مطالعه و بازسازی زوایای گوناگون فرهنگ عصر آهن شمالشرق ایران و خراسان بر اساس مطالعات تطبیقی و فرامنطقه ای از مهم‌ترین مباحث فعلی عصر آهن ایران است. در شرایط فعلی مولفه ها و ویژگیهای عصر آهن شمالشرق با تمرکز بر خراسان بدلیل کمبود مطالعات، تا حدودی ناشناخته و مبهم باقی مانده است. پیش از این شواهد بسیار کمی از فرهنگهای این دوره در خراسان از بررسی های اندک و پراکنده بدست آمده که قرابت فرهنگی با فرهنگ یاز و داهستان در آسیای‌مرکزی را نشان می دهند. در دشت گناباد که در جنوب خراسان واقع شده و به قهستان محدود میشود محوطه حصار عمرانی می‌تواند اطلاعاتی اولیه از عصر آهن ارائه دهد. در این پژوهش با رویکرد بررسی سطحی روشمند مواد فرهنگی نمونه برداری شده و در رویکردی تطبیقی فرهنگ و سنت‌های سفالی آن تبیین شده است. نتایج مطالعات نشان می‌دهد که حصار عمرانی قرابت معناداری با فرهنگ یاز دارد به نحوی که در سه دوره عصر آهن قدیم، میانی و جدید که هم افق با یاز I تا III هستند، پویایی استقراری داشته است. سفال‌های دست ساز منقوش عصر آهن قدیم، در کنار سفال‌های چرخ ساز ساده دوره‌های میانی و جدید عصر آهن در کنار نوع استقرار و ویژگیهای زمینسیمای آن در چهارچوب فرهنگ های جنوب غربی آسیای‌مرکزی نشان از اجتماعات انسانی با الگویی استقراری و اجتماعی مشابه با فرهنگ یاز (Yaz) دارد.

کلیدواژه‌ها