کارکردهای گل اخرا در پیش‌ازتاریخ خاور نزدیک باستان، با رویکرد باستان‌شناسی- انسان شناسانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار باستان شناسی دانشگاه شیراز

2 ;دانش آموخته، ارشد باستان شناسی دانشگاه نیشابور

3 دانش‌آموخته دکتری باستان‌شناسی دانشگاه تهران، (پژوهشگر مستقل)،

چکیده

اُخرا اصطلاحی است که باستان‌شناسان برای توصیف رنگ‌دانه‌های زمین، معمولاً به رنگ قرمز استفاده‌ کرده‌اند. در پژوهش حاضر به بررسی شواهد بر جای ‌مانده در خصوص استفاده از گل اخرا، دلایل و چرایی (جنبه کاربردی یا نمادین) استفاده از این رنگ‌دانه از دوران پارینه‌سنگی تا دوران معاصر پرداخته می شود، لذا پژوهش حاضر در پی پاسخ به پرسش‌هایی است، در خصوص این‌که استفاده از گل اُخرا از چه بازه زمانی و در چه مناطقی آغاز شده است؟ گل اُخرا در میان مردمان پیش‌ از تاریخ چه کاربرد و استفاده‌ای داشته است؟ از منظر رویکرد باستان‌شناسی- انسان ‌شناسانه، رنگ‌دانه‌های اُخرا چه خصوصیاتی دارند که در بلندمدت از سوی جوامع بهره‌برداری شده‌اند؟. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تاریخی مبنی بر رویکرد باستان‌شناسی- انسان‌ شناسانه است. در پژوهش حاضر، در ابتدا به بررسی شواهد استفاده از گل اُخرا در میان جوامع پیش ‌از تاریخ خاور نزدیک و در ادامه به مطالعات انسان‌شناختی و مردم شناختی صورت گرفته در میان جوامع مختلفی که از گل اُخرا استفاده می‌کنند، پرداخته‌شده است تا از این‌رو بتوانیم دلایل استفاده از رنگ‌دانه اُخرا از سوی جوامع پیش ‌از تاریخ را روشن سازیم. نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهد که اُخرا در حقیقت برای اهداف گسترده‌ای از جمله، اهداف هنری، دارویی، همچون برای رنگ‌آمیزی اشیا، رنگ کردن بدن، یا به‌عنوان نگه‌دارنده مواد غذایی و حفاظت از چوب، دفع حشرات، دباغی کردن پوست و برای مراسم آئینی و تدفینی استفاده‌شده است.

کلیدواژه‌ها