مقایسه‌ی شمایل‌نگاری و موضوعی سنگ‌نگاره‌های گورگتان نیکشهر و بندیک گُشت سراوان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

  صخره‌نگاره‌ها از منظر مطالعات باستان‌شناختی، تاریخی، هنر و مطالعات انسان‌شناسی حائز اهمیت فراوانی بوده و بررسی آن-ها می‌تواند در بازشناخت فرهنگ جوامع گذشته مفید واقع گردد. سیستان و بلوچستان از جمله مناطق غنی در رابطه با این دسته از آثار بوده که حضور مجموعه‌هایی همچون نقوش صخره‌ای قصرقند، بندیک، گورگتان و سنگ‌نگاره‌های میل خاش، نشان از پیشینه فرهنگی و تاریخی کهن و پرفروغ این منطقه را دارد. این پژوهش که مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی-های میدانی و به شیوه توصیفی - تحلیلی و تاریخی بوده، به مطالعه نقوش صخره‌ای گورگتان نیکشهر پرداخته و ضمن معرفی، تحلیل و تاریخ‌گذاری این مجموعه، به مقایسه و تطبیق صخره‌نگاره‌های آن با نقوش صخره‌ای موجود در دره بندیک سراوان می‌پردازد. این که نقوش صخره‌ای گورگتان از نظر تکنیک و گونه‌شناسی شامل کدام‌ها و به چه دورانی تعلق دارند و وجوه مشترک این آثار با صخره‌نگاره‌های بندیک چیست؛ از مهمترین سوالات و اهداف مطرح شده در این پژوهش هستند. 
مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهد که صخره‌نگاره‌های گورگتان شامل انواع نقوش انسانی، حیوانی، گیاهی، هندسی و نمادین بوده؛ این آثار از منظر نوع نقوش و شمایل‌نگاری و همچنین از نظر فن ایجاد نقوش و صحنه‌های موضوعی قابل مقایسه با نگاره‌های بندیک است. این ویژگی‌های مشترک، نشان از تعلق هر دو آثار به مردمانی با فرهنگ‌های یکسان و مشابه بوده و این را می‌رساند که حداقل بخشی از نقوش هر دو مجموعه، در یک بازه زمانی مشترک و مشابه ایجاد گشته‌اند.
واژه های کلیدی: سنگ‌نگاره، بلوچستان، گورگتان (نیکشهر)، بندیک (سراوان)، هنر صخره ای

کلیدواژه‌ها