نوسنگی آناتولی و ارتباطات فرامنطقه ای با غرب ایران

جنوب شرق آناتولی و غرب ایران به‌عنوان بخش شمالی و شرقی هلال حاصلخیزی، در طول هزاره‌ها دارای برهمکنش‌های فرهنگی بوده و قوس زاگرس و توروس در دوره‌هایی کانون‌های مشترک فرهنگی ایجاد کرده‌اند. از سوی دیگر ارزیابی روابط بین سرزمین آناتولی و ایران تا به امروز بیشتر تحت تأثیر باستان‌شناسی میانرودان بوده و در بررسی اطلاعات مربوط به این روابط، میانرودان همیشه در کانون توجه قرارگرفته است. بدون شک مخصوصاً جنوب میانرودان در هزاره‌های چهارم و سوم پیش از میلاد نقش مرکزی را ایفا کرده است بااین‌وجود در دوره فراپارینه‌سنگی و نوسنگی شرایط به گونه دیگری بوده است. در این نوشتار بر مبنای رویکرد مقایسه‌ای و تطبیقی و با تأکید بر آناتولی ارتباطات فرا منطقه‌ای آن با غرب ایران در دوره نوسنگی ارزیابی‌شده است. چنین به نظر می‌رسد که توزیع ابسیدین با منشأ آناتولی به‌صورت کلی نقش کلیدی در تماس بین جوامع خاور نزدیک بر عهده داشته است. پیدا شدن ابسیدین های با منشأ آناتولی در گستره وسیعی از محوطه‌های خاور نزدیک مخصوصاً ایران نشان از شکل‌گیری یک سامانه گسترده توزیع با مشارکت گروهای مختلف بوده است. نگاهی به سایر عناصر زندگی جوامع نوسنگی همانند سنت‌های تدفین، تولید سفال، صنعت ابزار سنگی و سایر یافته‌های کوچک نشانگر این موضوع است که هرکدام از این مناطق بخشی از روند رو به رشد جوامع خاور نزدیک را به‌پیش برده‌اند.