با آغاز حکومت پارتیان، به‌تدریج سبکی در معماری ایرانی پدید آمد که با وجود تأثیرپذیری از سنت‌های یونانی، آسیای میانه و سنن محلی ایران، دارای هویت مستقل و بی‌همتایی است. یکی از ویژگی‌های این سبک، استفاده از پوشش‌های گنبدی بر زمینه چهارضلعی، با استفاده از فن چپیره‌سازی است که بعدها به عنصری بنیادین در معماری ساسانی و سپس اسلامی بدل می‌شود. با آن که این شیوه را ابداع معماران دوران اشکانی می‌دانند، اما تاکنون به گنبد و بناهای گنبددار در معماری این دوران کمتر پرداخته شده‌است و نیز شواهد اندکی از آن به دست آمده است؛ بنابراین ضرورت بررسی شواهد معماری موجود از دوره اشکانی و منابع دیگر، برای درک بهتر چیستی عنصر گنبد و سیر شکل‌گیری و تحول آن در معماری ایرانی غیر قابل انکار است. این مقاله که به روش توصیفی و تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانهای و میدانی صورت پذیرفته‌است، با واکاوی بناهای شناخته شده از دوران اشکانی و آثار ادبی و هنری مرتبط با آن، به شواهد موجود از گنبد و بناهای گنبددار در دوره اشکانی و سیر تحول و تغییرات این عنصر در معماری آن دوران می‌پردازد. با وجود همه ابهامات موجود، به نظر می‌رسد شواهد موجود تا اندازه‌ای روشن باشد که بتواند ما را در پی‌گیری این عنصر و دلایل به کارگیری آن در معماری اشکانی رهنمون سازد و نقش نسبتاً پررنگ گنبدسازی در دوران اشکانی و تأثیر آن در شکل‌دادن به معماری دوره‌های بعدی را به اثبات برساند.
)